ಕರುಣಾ ಸಂಧಿ - ೨೨ ನೇ ಪದ್ಯ

ಮನದೊಳಗೆ ಸುಂದರ ಪದಾರ್ಥವ
ನೆನೆದು ಕೊಡೆ ಕೈಕೊಂಡು ಬಲು ನೂ-
ತನ ಸುಶೋಭಿತ ಗಂಧ ಸುರಸೋಪೇತ ಫಲರಾಶಿ |
ದ್ಯುನದಿನಿವಹಗಳಂತೆ ಕೊಟ್ಟವ-
ರನು ಸದಾ ಸಂತೈಸುವನು ಸ-
ದ್ಗುಣವ ಕದ್ದವರಘವ ಕದಿವನು ಅನಘನೆಂದೆನಿಸಿ  || ೨೨ ||


ಪ್ರತಿಪದಾರ್ಥ : ಮನದೊಳಗೆ - ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ, ಸುಂದರ ಪದಾರ್ಥವ - ಭಗವಂತನ ಸಮರ್ಪಣೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಪೂಜಾ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು, ನೆನೆದುಕೊಡೆ - ಅನುಸಂಧಾನದಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸಿದರೆ, ಕೈಗೊಂಡು - ಭಗವಂತನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಬಲುನೂತನ - ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸದಾದಂತಹ, ಸುಶೋಭಿತ - ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವಂತಹ, ಗಂಧ ಸುರಸೋಪೇತ ಫಲರಾಶಿ - ಸಮೀಚೀನ ರಸಗಳೀಂದ ಯುಕ್ತವಾದ ಹಣ್ಣುಗಳ ರಾಶಿಯನ್ನು, ದ್ಯುನದಿ  - ಭಾಗೀರಥಿ, ನಿವಹಗಳಂತೆ - ನಿವಹ ಎಂದರೆ ಉದಕ ಎಂಬರ್ಥವಾಗುವುದಾದ್ದರಿಂದ  ಗಂಗಾ ಪ್ರವಾಹದಂತೆ,  ಕೊಟ್ಟು ಅವರನು ಸದಾ ಸಂತೈಸುವನು - ಅಪರಿಮಿತ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟು ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ಸದಾ ಸಂರಕ್ಷಿಸುವನು, ಸದ್ಗುಣವ ಕದ್ದವರ - ಭಗವಂತನ ಗುಣಗಳನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವಂತಹ, ಅಘವ ಕದಿವನು - ಪಾಪಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವನು, ಅನಘನೆಂದೆನಿಸಿ - ದೋಷರಹಿತನಾದ ಭಗವಂತನು ಪಾಪ ಪರಿಹಾರಕನೆಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವನು.

ಸುಲಕ್ಷಣವಾದ ಪರಮಾತ್ಮನ ರೂಪವನ್ನು ಮನದಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿ,  ಜಡ ಪದಾರ್ಥಗಳಾದ  ಪೂಜಾ  ಸಾಧನ ದ್ರವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಮಾಕಾರನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನು ತದ್ವಾಚ್ಯ ಹಾಗೂ ತದಾಕಾರನಾಗಿ ಇರುವನೆ೦ದು  ಅನುಷ್ಠಾನ ಮಾಡಿಕೊ೦ಡು ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ, ಪರಮಾತ್ಮನು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕಾರಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಎ೦ದೂ ಭೋಗಮಾಡದ೦ತಹ, ಪರಮಾತ್ಮನ ಸ್ವಾಖ್ಯರಸದಿ೦ದ ಯುಕ್ತವಾದ ಫಲಸಮೂಹಗಳನ್ನು, ಉದಕಕ್ಕೂ ಅಲೆಗಳಿಗೂ ಇರುವ ಅಭೇದಂತೆ, ಪರಮಾತ್ಮನ ರೂಪ ಹಾಗೂ ಪದಾರ್ಥಾ೦ತರ್ಗತ  ರೂಪಕ್ಕೂ ಅಭೇದ ಎಂಬ ಐಕ್ಯ ಚಿ೦ತನೆಯಿಂದ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಭಕ್ತರನ್ನು ನಿರ೦ತರವಾಗಿ ಕಾಪಾಡುವನು. ಭಕ್ತರು ಕರ್ಮವಶಾತ್ ಮಾಡುವ ದುರ್ವ್ಯಾಪಾರರೂಪವಾದ ಪಾಪಗಳನ್ನು, ನಿರ್ದೋಷಿ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪರಮಾತ್ಮನು ತಾನು ಅಪಹರಿಸಿ ಅಹಂಕಾರ, ಮಮಕಾರಗಳಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ ದಿವ್ಯಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಕಾಪಾಡುವನು. ನಮಗೆ ಏನೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗಲೂ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನೆನೆದು, ಅದನ್ನೇ ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದರೆ, ಪರಮಾತ್ಮ ನಮಗೆ ಉತ್ತಮ ಫಲರಾಶಿಯನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ.  ಒಂದು ಬಿಂದು ಜಲ, ಒಂದು ತುಳಸೀದಳ, ಒಂದೇ ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಪುಷ್ಪ ಕೊಟ್ಟರೂ ಅವನು ನಮ್ಮನ್ನು ಸಂತೈಸುತ್ತಾನೆ.  ನಾವು ಸದ್ಗುಣವನ್ನು ಕದ್ದರೆ, ನಮ್ಮ ’ಅಘ’ - ಎಂದರೆ ಪಾಪವನ್ನು ಕದ್ದು ಅಘವನ್ನು ಕಳೆವ ಅನಘ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
 

ನಾವು ಮಾಡುವ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳಿವೆ.  ಮೊದಲನೆಯದು ಮತ್ತು ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಮಾನಸಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಬಹಿರಂಗಪೂಜೆ.  ಮೊದಲನೆಯದಾದ ಮಾನಸಪೂಜೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪೂಜೆಯ ಮೊದಲಿಗೇ ಮಾಡಬೇಕು.  ಮಾನಸಪೂಜೆ ನಮಗಾಗಿ, ನಮ್ಮ ಆತ್ಮೋನ್ನತಿಗಾಗಿ, ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು.  ಬಹಿರಂಗಪೂಜೆ ಮನೆಯವರಿಗಾಗಿ, ಮತ್ತು ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ, ಸಮುದಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡುವುದು.  ಈ ಎರಡು ವಿಧದ ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದದ್ದು ಮಾನಸಪೂಜೆ.  ಮಾನಸಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವ ಯಾವ ಪೂಜಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.  ನಮ್ಮ ಹೃತ್ಕಮಲದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಥಿತನಾಗಿರುವ ’ಮೂಲೇಶ’ನಾದ ಭಗವಂತನನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಚೈತನ್ಯಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಬಹಿರಂಗಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನವನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಬಹುದು.  ಆದರೆ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಯಾವ ಪದಾರ್ಥದ ಉಪಯೋಗವೂ ಇಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ.  ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ರತ್ನಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಬೇಕು.  "ಗಂಗೇಚ ಯಮುನೇಚೈವ ಗೋದಾವರೀ ಸರಸ್ವತಿ | ನರ್ಮದೇ ಸಿಂಧು ಕಾವೇರಿ ಜಲೇಸ್ಮಿನ್ ಸನ್ನಿಧಿಂ ಕುರುಂ" ಎಂದು ಪವಿತ್ರ ಮಾಡಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ಜಲದಿಂದ ಅರ್ಘ್ಯ, ಪಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಉಪಚರಿಸಬೇಕು.  ವಿಶಾಲವಾದ ಮನದಂಗಳದಲ್ಲಿಯೇ ನೆಟ್ಟು ಬೆಳೆಸಿದ ಗಿಡದಿಂದ ಸುಂದರವಾಗಿ ಅರಳಿ, ನಳನಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಪುಷ್ಪವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು, ತುಪ್ಪದ ದೀಪವನ್ನು ಬೆಳಗಬೇಕು.  ಮನಸ್ಸೆಂಬ ಅಡುಗೆಯ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಾವೇ ಸ್ವತಃ ತಯಾರು ಮಾಡಿದ ಅನೇಕ ವಿಧದ ಭಕ್ಷ್ಯ, ಭೋಜ್ಯಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧಾತಿಶುದ್ಧ ಜಲದ ಸಹಿತವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು.   ಭಗವಂತನಿಗೆ ಕರ್ಪೂರ ಮಂಗಳನೀರಾಜನದ ಸಹಿತವಾಗಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಬೇಕು.  ಇದು ಒಂದು ವಿಧವಾದರೆ, ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಚತತ್ವಗಳನ್ನೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಪೂಜಿಸುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ವಿಧವಿರುವುದು.  ಭಗವಂತನನ್ನು ಹೃತ್ಕಮಲದ ರತ್ನಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಿ ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಚತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಪೃಥ್ವಿತತ್ವವನ್ನು ಗಂಧವನ್ನಾಗಿಯೂ,  ಆಕಾಶತತ್ವವನ್ನು ಪುಷ್ಪವನ್ನಾಗಿಯೂ,  ವಾಯು ತತ್ವವನ್ನು ಧೂಪವನ್ನಾಗಿಯೂ, ಅಗ್ನಿ ತತ್ವವನ್ನು ದೀಪವನ್ನಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಜಲತತ್ವವನ್ನು ಅಮೃತವೆಂದು ನೈವೇದ್ಯವನ್ನಾಗಿಯೂ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾ, ಸರ್ವಾತ್ಮನಿಗೆ ಸರ್ವವನ್ನೂ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂಬ ಭಾವದಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತರಾಗುವುದು. 

ಮಾನಸಪೂಜೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಮೂರನೆಯ ವಿಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದಾದದ್ದು ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.  ಅಂದರೆ ಭಗವಂತನನ್ನು ಪುಟ್ಟ ಮಗುವಾಗಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರೆ, ನಾವು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿನ ಪುಟ್ಟ ಮಗುವಿಗೆ ಹೇಗೆ ಸರ್ವೋಪಚಾರಗಳನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತೇವೋ, ಹಾಗೆಯೇ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿಯೇ ಆಹ್ವಾನಿಸಿಕೊಂಡ ಮುದ್ದು ಮಗುವನ್ನು ಮೀಯಿಸಿ, ಲಾಲಿಸಿ, ಮುದ್ದಿಸಿ, ಓಲೈಸಿ, ತುತ್ತು ತಿನ್ನಿಸಿ, ಅಂತರಂಗದ ತೊಟ್ಟಿಲಲ್ಲಿ ಲಾಲಿ ಜೋಗುಳ ಹಾಡಿ ತೂಗಿ ಮಲಗಿಸುವುದು ಅತಿ ವಿಶೇಷವಾದ ವಿಧಾನವೆಂದೆನಿಸುವುದು.  ಮಗುವಿನೊಡನೆ ಮಗುವಾಗಿ, ನಾವೂ ಬೆರೆತು, ನಕ್ಕು, ನಲಿದು, ಹಾಡಿ ಪಾಡಿ ಸಂತೋಷಿಸಿದಾಗ ಮನಸ್ಸು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭಗವಂತನಲ್ಲಿಯೇ ಲೀನವಾಗುವುದು.  ಇದು ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟವಾದ, ಶುದ್ಧ ಭಕ್ತಿಯೆನಿಸುತ್ತದೆ.  ಹೀಗೆ ನಾವು ಯಾವುದೇ ವಿಧವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಮಾನಸಿಕ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದರೂ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ಸರ್ವವನ್ನೂ ಭಗವಂತ ನಮಗೆ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ.  ಮಾನಸಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರವೇ ನಾವು ಭಗವಂತನನ್ನು ನಮ್ಮ ಎದುರಿನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಿ, ಪ್ರತಿಮಾ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು.  ಹಾಗೆ ಮಾಡದೇ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನೇ ಭಗವಂತನೆಂದು ತಿಳಿದು ಪೂಜಿಸಬಾರದು. 

ಮನದೊಳಗೆ ಸುಂದರ ಪದಾರ್ಥವ ನೆನೆದು ಕೊಡೆ -  ಮನದೊಳಗೆ ಸುಂದರ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ನೆನೆಯುವುದೆಂದರೆ, ಭಗವಂತನಿಗೆ ನಾವು ಅನೇಕ ಭಕ್ಷ್ಯ ಭೋಜ್ಯಗಳನ್ನು ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕೆಂದು ಮಂಡಲ ಮಾಡಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತೇವೆ.  ಅದರಲ್ಲಿ ಭಗವಂತ ತನ್ನ ಅನೇಕಾನೇಕ ವಿಭೂತಿ ರೂಪಗಳಿಂದ ಸ್ಥಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆಂದೂ, ಆ ರೂಪಗಳನ್ನು ನಾವು ಚಿಂತಿಸಿ, ಅವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು.  ವಿವಿಧ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅವನ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳು ಆ ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಸಾಖ್ಯರಸವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಮಿಕ್ಕದ್ದನ್ನು ನಮಗೆ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡುತ್ತಾನೆ.  ಅದು ಅವನಿಗೆ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಆದರೆ ನಮಗೆ ಮಹಾಪ್ರಸಾದ.  ನಾವು ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಸಿಪ್ಪೆಯನ್ನು ಹಸುವಿಗೆ ಕೊಡುವಂತೆ ಎನ್ನಬಹುದು.  ಭಗವಂತನಿಗೆ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ನಾವು ಯಾವ ಪದಾರ್ಥವನ್ನೂ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.  ಏಕೆಂದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಅವನದೇ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಅವನೇ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಯಾವ ಲಾಭವೂ ಇಲ್ಲ ನಷ್ಟವೂ ಇಲ್ಲ, ಆನಂದವೂ ಇಲ್ಲ ದುಃಖವೂ ಇಲ್ಲ.  ಅವನು ಸರ್ವದಾ ಸದಾನಂದಮಯನಾಗಿರುವವನು.  ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತೀ ಪದಾರ್ಥವನ್ನೂ ನಮಗಾಗಿ ಭಗವಂತನೇ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ನಾವು ಅವುಗಳನ್ನೇ ಮತ್ತೆ ಭಗವಂತನಿಗೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿ ಕೃತಾರ್ಥರಾಗಬೇಕು. ಆದರೆ ನಾವು ಹಾಗೆ ಮಾಡದೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನಾವೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆಂಬ ಅಹಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಬೀಗುತ್ತೇವೆ.  ಕಷ್ಟಗಳು ಬಂದಾಗ ಮಾತ್ರ ಭಗವಂತನನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ ಕಾಪಾಡೆಂದು ಬೇಡುತ್ತೇವೆ.  ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ನಾವು ಏನನ್ನಾದರೂ ಕೊಡಬಲ್ಲೆವಾದರೆ, ಅದು ನಮ್ಮ ಶುದ್ಧ ಭಕ್ತಿ ಮಾತ್ರವೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.  ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ಅನುಭವಗಳ ಮೂಲಕ ನಾವು ಆನಂದಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿರುವ ಸರ್ವೇಶನಿಗೆ, ನಾವು ನಮ್ಮನ್ನೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮಾತ್ರವೇ ನಾವು ಅವನಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಧನ್ಯವಾದಗಳಾಗುತ್ತವೆ.  ನಮ್ಮನ್ನೇ ನಾವು ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನೇ ಮಾನಸಪೂಜೆ ಎನ್ನುವುದು.   ಮಾನಸಪೂಜೆಯಿಂದ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮದ ಶುದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ, ಮನಸ್ಸು ಆತನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ.    ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ನಾವು ಎಲ್ಲಾ ತರಹದ ಉಪಚಾರಗಳನ್ನೂ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಪೂಜಿಸುತ್ತೇವೆ.  ಹಾಗೇ ಮನದಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸಿರುವ ಭಗವಂತನನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ, ನಮ್ಮ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ನಾವು ಅತಿ ಸುಂದರವಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಷೋಡಶೋಪಚಾರಸಹಿತ ಪೂಜಾವಿಧಿಯನ್ನು ಪೂರೈಸಬೇಕು. 

ಬಹಿರಂಗ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಕೊಡುವ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೇ ಹೇಗೆ ಭಗವಂತನು ಪ್ರೀತಿಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆಯೋ, ಹಾಗೇ ಮಾನಸಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸುವ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಮಾನಸವೇ ಆಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಅಧಿಕ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಭಗವಂತನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ.  ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡುವ  ಸಮಸ್ತ ಪದಾರ್ಥಗಳೂ ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟವಾದದ್ದೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು.  ನಿತ್ಯ ತೃಪ್ತನೂ, ಕರುಣಾನಿಧಿಯೂ ಆದ ಶ್ರೀಹರಿ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಪ್ರೇಮದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ತೃಪ್ತಿಪಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಒಲಿದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಾನೆ.  ಶ್ರೀ ಪುರಂದರ ದಾಸರು ತಮ್ಮ "ಹೇಗೆ ಮೆಚ್ಚಿಸಲಿ ಅರ್ಚಿಸಲಿ ನಿನ್ನ" ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ’ಮಂಗಳಾಭಿಷೇಕಕೆ ಉದಕ ತರುವೆನೆನೆ, ಗಂಗೆಯುಂಗುಷ್ಠದಿ ಪಡೆದಿರುವೆ’, ಪುಷ್ಪವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸೋಣವೆಂದರೆ ’ಪುಷ್ಪ ಪಲ್ಲವಿಸಿದೆ ಪೊಕ್ಕುಳಲಿ’, ಹಾಸಿಗೆಯನ್ನಾದರೂ ತಂದು ಹಾಸೋಣವೆಂದರೆ ’ಶೇಷನ ಮೇಲೆ ನೀ ಪವಡಿಸಿರ್ಪೆ’ ಹೋಗಲಿ ಬೀಸಣಿಗೆಯನ್ನು ತಂದಾದರೂ ಬೀಸೋಣವೆಂದರೆ ’ಬೀಸುತಿಹನು ಖಗ ತನ್ನ ಪಕ್ಕದಲಿ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಕೊಡಲು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲವೆಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.  ನಿತ್ಯಗುಣ ಪರಿಪೂರ್ಣನಾದ ಶ್ರೀಹರಿಯನ್ನು ಭಕ್ತಿದಾಯಕನೆಂದು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ಕೊಂಡಾಡುವುದೊಂದೇ ನಮಗಿರುವ ಮಾರ್ಗವೆನ್ನುತ್ತಾ ನಮ್ಮ ಸಮರ್ಪಣೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಮಾನಸಪೂಜೆಯ ಮೂಲಕವೇ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯುವುದೆಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ "ಭಗವನ್ಮಾನಸಪೂಜಾ ಸ್ತೋತ್ರಮ್" ನಲ್ಲಿ

ಹೃದಂ ಭೋಜೇ ಕೃಷ್ಣಃ ಸಜಲ-ಜಲದ ಶ್ಯಾಮಲತನುಃ | ಸರೋಜಾಕ್ಷಃ ಸ್ರಗ್ವೀ ಮುಕುಟಕಟಕಾದ್ಯಾಭರಣವಾನ್ ||
ಶರದ್ರಾಕಾ-ನಾಥ-ಪ್ರತಿಮ-ವದನಃ ಶ್ರೀ ಮುರಲಿಕಾಂ | ವಹನ್ ಧ್ಯೇಯೋ ಗೋಪೀಗಣಪರಿವೃತಃ ಕುಂಕುಮಚಿತಃ || - ನೀರಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮೋಡದಂತೆ ಶ್ಯಾಮಲವರ್ಣದ ದೇಹ, ಕಮಲದಂತೆ ಕಣ್ಣುಳ್ಳ, ಕೊರಳಲ್ಲಿ ವನಮಾಲೆ ಧರಿಸಿರುವ, ಮುಕುಟ ಕಡಗ ಮುಂತಾದ ಆಭರಣ ಧರಿಸಿರುವ, ಶರದೃತುವಿನ ಹುಣ್ಣಿಮೆ ಚಂದ್ರದಂತೆ ಮುಖವುಳ್ಳ, ಕೊಳಲನ್ನು ಪಿಡಿದಿಹ, ಗೋಪಿಯರ ಸಮೂಹದಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಸರ್ವಾಂಗ ಗಂಧ ಲೇಪಿಸಿರುವ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ನನ್ನ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತೇನೆ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಮಾನಸಪೂಜೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾ ಭಗವಂತನನ್ನು ಕ್ಷೀರಸಾಗರದ್ವೀಪದಿಂದ ಹೃತ್ಕಮಲಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿ, ರತ್ನ ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸೆಂದು  ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಆಚಮನ ಮಾಡಲು ದೇವನದಿ ಗಂಗಾಜಲವನ್ನು ತಂದಿರುವೆ ಸ್ವೀಕರಿಸು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.  ರುಚಿಯಾದ,  ಪಕ್ವವಾದ ಫಲಗಳನ್ನೂ, ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾದ ತಾಂಬೂಲವನ್ನೂ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತಂದಿರುವೆ, ಉಜ್ವಲವಾದ ಆರತಿಯನ್ನು ಮಾಡುವೆನೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.  ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಸುವಾಸನಾ ಹೂಗಳು, ಬಿಲ್ವ, ತುಳಸಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿಯನ್ನೂ, ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಎಲ್ಲ ದುರಿತಗಳನ್ನೂ ನಾಶ ಮಾಡುವ ನಿನಗೆ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತೇನೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.  ಈ ನಿನ್ನ ದಾಸನ ನೃತ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಸ್ತುತಿಗಳಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾಗು ಪ್ರಭುವೇ ನನ್ನಿಂದ ಆದ ನ್ಯೂನತೆಗಳನ್ನು ಬಗೆಯದಿರು ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮಾನಸ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸುಸಂಪನ್ನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ.  

ಶ್ರೀವಾದಿರಾಜರು ತಮ್ಮ "ಬಿಡೆನೊ ಬಿಡೆನೊ ನಿನ್ನ ಚರಣಕಮಲವ ಎನ್ನ ಹೃದಯಮಧ್ಯದೊಳಿಟ್ಟು ಭಜಿಸುವೆ ಅನುದಿನ" ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನು ನಮ್ಮೊಳಗೇ ಇದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಅನುದಿನ, ಅನವರತ ಭಜಿಸಿದರೆ "ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಭಜಿಸಲು ಸಿರಿ ಹಯವದನನೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಸಲಹುವ ನಮ್ಮನು" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕೈಕೊಂಡು ಬಲು ನೂತನ ಸುಶೋಭಿತ ಗಂಧ ಸುರಸೋಪೇತ ಫಲರಾಶಿ -  ಭಗವಂತ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಜೀವಿಯು ಸಮರ್ಪಿಸುವ ಪದಾರ್ಥಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ.  ತನ್ನನ್ನೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಕ್ತರನ್ನು ಭಗವಂತನು ತಂದೆ-ತಾಯಿಗಳು ಮಕ್ಕಳ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಎಣಿಸದೇ ಪ್ರೀತಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಾನೆ, ಬೇಡಿದ ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಸಂತೈಸುತ್ತಾನೆ.  ಜೀವಿಯು ಕಾಯಾ ವಾಚಾ ಮನಸಾ ಸಮರ್ಪಣೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.  ಶ್ರೀ ಜಗನ್ನಾಥದಾಸರು ತಮ್ಮ ನರಸಿಂಹ ಸುಳಾದಿಯಲ್ಲಿ "ಬಗೆಯದಿರೆನ್ನ ಅಪರಾಧಕೋಟಿಗಳ" ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವಂತೆ, ಕ್ಷಣ ಕ್ಷಣವೂ ಜೀವಿ ಭಗವಂತನನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.  ಹೀಗೆ ನಾವು ಸಮರ್ಪಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದರೆ, ಆ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಯಾವ ಉಪಯೋಗವಾದೀತು ? ಏನೂ ಇಲ್ಲ !  ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನೂ ಮತ್ತೆ ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸದಾದ ಪದಾರ್ಥವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ,  ಕಂಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನು ಸುವಾಸನಾಯುಕ್ತ ಹಾಗೂ ರಸಭರಿತ ಪದಾರ್ಥವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ, ನಮಗೇ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ.  ನಾವು ಕೊಡುವುದು ಅತ್ಯಲ್ಪವೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ನಮಗೆ ಅಪಾರವಾಗಿಸಿ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ.  ಇದು ಭಗವಂತನ ಅಕ್ಕರೆಯ ಹಾಗೂ ಕಾರುಣ್ಯದ ವಿಧಾನ.

ದ್ಯುನದಿ ನಿವಹಗಳಂತೆ -  ಮಾನಸ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಾಗಲೀ, ಬಹಿರಂಗ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಾಗಲೀ ನಾವು ಭಕ್ತಿ   ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಏನನ್ನು ಸಮರ್ಪಣ ಮಾಡುತ್ತೇವೆಯೋ ಅವುಗಳನ್ನು ಕರುಣೆಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಭಗವಂತ ಅದೇ ರೀತಿಯ ಅಥವಾ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ  ಅದೇ ವಸ್ತುವನ್ನೇ ನಮಗೆ ಗಂಗಾಪ್ರವಾಹದಂತೆ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನವಾಗಿ ನಮ್ಮೆಡೆಗೆ ಹರಿಸುತ್ತಾನೆ.  ದೇವಗಂಗೆ, ವಿಷ್ಣುಪಾದೋದ್ಭವಿಯಾದ್ದರಿಂದ ಅವಳೆಂದೂ ಬತ್ತುವುದಿಲ್ಲ.  ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾಳೆ.  ಅದೇರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಭಕ್ತರೆಡೆಗೆ ಪರಮಾತ್ಮನು ತನ್ನ ಕಾರುಣ್ಯವನ್ನೂ, ಭೋಗ ಭಾಗ್ಯಗಳನ್ನೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾನೆ.  ಶ್ರೀಹರಿಯ ಕಾರುಣ್ಯದ ಸುಧೆಯೇ ಹಾಗೆ, ಅಖಂಡವಾಗಿ, ಅನಂತವಾಗಿ ಪ್ರವಾಹದಂತೆ ಹರಿಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ.  ಇತರ ದೇವತೆಗಳಾಗಲೀ, ಕಾಮಧೇನು ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷಗಳಾಗಲೀ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಕೊಡಬಲ್ಲರು, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.  ಆದರೆ ಭಗವಂತನೊಬ್ಬನು ಮಾತ್ರ ತನ್ನನ್ನು ನಂಬಿದ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸತತವಾಗಿ, ಅವಿರತವಾಗಿ ಕೊಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾನೆ.  ಭಗವಂತನಿಗೆ ನಾವು ಏನನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಿದರೂ ನಮಗೆ ಅದು ಪ್ರಸಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ.  ಪರಮಾತ್ಮ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದನ್ನು ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಸೇವಿಸುವುದೆಂದರೆ ಅದು ಗಂಗೆಯಂತೆ ಪವಿತ್ರವಾದ ಮಹತ್ವವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಎಂಟನೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೇ "ಓಮಿತ್ಯೇಕಾಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವ್ಯಾಹರನ್ಮಾಮನುಸ್ಮರನ್" - ಎಲ್ಲ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನೂ ಮಣಿಸಿ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹೃದಯದೊಳಗೆ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿ, ಗೆದ್ದಿರುವ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಮಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಪರಮಾತ್ಮ ಸಂಬಂಧೀ ಯೋಗಧಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಯಾವ ಪುರುಷನು ’ಓಂ’ ಎಂಬ ಏಕಾಕ್ಷರರೂಪೀ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಉಚ್ಛರಿಸುವನೋ ಅವನು "ಅಂತವತ್ತು ಫಲಂ ತೇಷಾಂ ತದ್ಭವತ್ಯಲ್ಪಮೇಧಸಾಮ್" - ಹೇಗೆ ಪೂಜಿಸಿದರೂ, ಭಜಿಸಿದರೂ ಕೊನೆಗೆ ನನ್ನನ್ನೇ ಸೇರುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. 

ಕೊಟ್ಟವರನು ಸದಾ ಸಂತೈಸುವನು - ಯಾವ ಭಕ್ತನು ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾನೋ ಅವರನ್ನು ಭಗವಂತ ಸದಾ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ, ಸಂತೈಸುತ್ತಾನೆ.  ನಾವು ಮನದಲ್ಲಿ ಚಿಂತಿಸುವುದೆಂದರೆ, ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡಂತೆ ಎನ್ನಬಹುದು.  ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡದ್ದು ಸತ್ಯವಾದದ್ದೇ, ಆದರೆ ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾಗಿ ಅದು ಅಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ ಅಷ್ಟೆ.  ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು ಮನದೊಳಗೆ ಏನನ್ನು ಚಿಂತಿಸುವೆವೋ  ಅದನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದದ್ದೆಂದು ಚಿಂತಿಸಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದಾಗ ಕೂಡ ಭಗವಂತ ಅದನ್ನು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ.  ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಮನದಲ್ಲಿ ಚಿಂತಿಸಿದರೂ, ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡರೂ, ಆ ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತ ಸ್ವಯಂ ತನ್ನ ವಿಭೂತಿ ರೂಪದಿಂದ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ.  ಅದನ್ನು ನಾವು ಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಅವನು ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ.  ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವನು "ಸ್ವರಮಣ’ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.  ಹೀಗೆ ಅಂತಹ ಕಾಲ್ಪನಿಕವಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಪೂಜೆಯನ್ನೂ, ಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ.  ನಾವು ಮಾಡುವ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪೂಜೆಯನ್ನೂ ಅತಿ ಸಂತುಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ನಮಗೆ ಬೇಕು ಬೇಕಾದದ್ದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಗಂಗಾ ಪ್ರವಾಹದಂತೆ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ.

ಸದ್ಗುಣವ ಕದ್ದವರಘವ ಕದಿವನು -  ಮಾನವ ಶರೀರ ಸಿಕ್ಕಿರುವುದೇ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನೆಗಾಗಿ  ಎಂಬ ಅರಿವಿನಿಂದ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ವಿಷಯ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯಬಿಡದೆ, ನಿರಂತರ ಭಗವಂತನ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು.   ಭಾಗವತ ಏಕಾದಶಸ್ಕಂಧದಲ್ಲಿ ಭಗವತ್ಪ್ರೀತಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾ, "ಹರಿಯ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಸದಾ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಹರಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿಕೊಂಡಿರುವವನು ಭಾಗವತೋತ್ತಮನು" ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.  ವೇದಗಳೆಲ್ಲವೂ ವಿವರಿಸುವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಜೀವಿಯು ಭಗವಂತನ ಪ್ರೀತಿಗೋಸ್ಕರವಾಗಿಯೇ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಯಾರು ಅರಿತು ಶುದ್ಧ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೋ, ಅವರು ಭಗವಂತನ ಗುಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವ ಕಳ್ಳರಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದಿದೆ ಭಾಗವತ.  ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವುದೆಂದರೆ ಭಗವನ್ನಾಮ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಅನವರತ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುವುದು ಎಂಬರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.  ಯಾರು ಹೀಗೆ ಭಗವಂತನ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಜತನವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ, ಉಪಾಸನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ, ಅಂತಹವರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ಭಗವಂತ ತಾನು ಕದ್ದು, ನಮಗೆ ಸುಖವನ್ನು ಕರುಣಿಸುತ್ತಾನೆ.  ಅಘ ಎಂದರೆ ಪಾಪವೆಂದರ್ಥ.  ಈ ಮಾನಸ ಪೂಜೆ ಅಥವಾ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು ನಮಗೆ ಮೋಕ್ಷಸಾಧನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. 

ಮೋಕ್ಷಪ್ರದನಾಗಿರುವ ಪರಮಾತ್ಮನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾದಿ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಯೋಗ್ಯತಾನುಸಾರ, ಯಥಾಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಧ್ಯಾನಿಸುವುದರಿಂದ ಮಾತ್ರ ನಮ್ಮ ಸಕಲ ಪಾಪಗಳೂ ಪರಿಹಾರವಾಗಬಹುದು.  ಭಗವಂತನ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವುದು ಕೂಡ ಅಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯನಾದ ಜೀವಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.  ಆದರೆ ನಿನ್ನಯ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವ ಯೋಗ್ಯನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು ಎಂದು ಭಗವಂತನಿಗೇ ಶರಣಾಗತರಾಗುವುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡಬಹುದು.  ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಹುಟ್ಟಿದರೆ ಅದು ಅವನ ಅನನ್ಯ ಕಾರುಣ್ಯವೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.  ಮಾನಸ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ಸಂಚಲನ ಉಂಟಾಗಬೇಕಾದರೆ, ಭಗವತ್ಪ್ರೇರಣೆ ಖಂಡಿತಾ ಇರಲೇಬೇಕು.  ಅನ್ಯಥಾ ಶರಣಂ ನಾಸ್ತಿ ಎಂದು ತನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದವರ ಅಘಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕದ್ದು ಸರ್ವ ಸ್ವತಂತ್ರ್ಯನಾದ ಭಗವಂತನು ಅಘಹರನಾಗುತ್ತಾನೆ.  ಸದಾ ಸರ್ವದಾ "ನ ಹಂ ಕರ್ತಾ ಹರಿಃ ಕರ್ತಾ" ಎಂಬ ಅರಿವು, ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಉಸಿರಾಟದಷ್ಟು ಸಹಜವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಭಗವಂತನ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವುದು.  ಅಘವ ಕದಿವನೆಂದರೆ ಅದು ಭಗವಂತನ ಅತಿಶಯ ಕಾರುಣ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು.  ಸ್ಮರಣೆ ಮಾತ್ರಕ್ಕೇ ಅವನು, ನಮಗೇ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ನಮ್ಮ ಅಘಗಳನ್ನು ಕದಿಯದಿರುತ್ತಿದ್ದರೆ, ನಾವು ದಿನನಿತ್ಯ ಮಾಡುವ ಪಾಪಗಳ ಪರ್ವತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ, ನಸುಕಿ ನಾಶವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಿದ್ದೆವು.  ಆದರೆ ಹಾಗಾಗಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ನಾವು ಅವನಿಗಾಗಿ ಮಾಡುವ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪೂಜೆಯಿಂದಲೂ, ನಾಮ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದಲೂ ತೃಪ್ತನಾಗುವ ಭಗವಂತ, ಸದ್ದು ಮಾಡದೆ ನಮ್ಮ ಅಘಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ಕಳೆದು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದೇ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.   ನಮ್ಮನ್ನು ಸದಾ ಕಾಡುವ ನಮ್ಮದೇ ಪಾಪಗಳ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದರೂ, ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ನಾವು ಮಾಡುವ ನಾಮ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದಲೇ ಪ್ರೀತನಾಗಿ ಅವನು, ನಮ್ಮ ಪಾಪಗಳ ದರ್ಶನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಮಗೆ ಮಾಡಿಸದೆಲೇ, ನಮ್ಮ ಅರಿವಿಗೂ ಬರದಂತೆಯೇ ಕದ್ದೊಯುವುದೇ ಅವನ ಕಾರುಣ್ಯದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಅನಘನೆಂದೆನಿಸಿ - ಅನಘನೆಂದರೆ ಪಾಪವಿಲ್ಲದವನು, ಶುದ್ಧ, ನಿರ್ಮಲನು ಎಂದರ್ಥ.  ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರಿಂದ ಪುಣ್ಯ ಪಾಪ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರನಾಗಿ, ನಿಯಾಮಕನಾಗಿ ನಿಂತು ನಿರ್ವಹಿಸುವವನು, ನೆರವೇರಿಸುವವನೂ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಭಗವಂತನು ಪಾಪ ಪುಣ್ಯಗಳ ಲೇಪವಿಲ್ಲದವನಾಗಿದ್ದಾನೆ.  ಭಗವಂತನು ದಿನ ನಿತ್ಯವೂ, ಅನುಕ್ಷಣವೂ ಸರ್ವ ಸ್ವತಂತ್ರನಾಗಿ ಪಾಪ ಪುಣ್ಯಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಇರುವವನು.   "ಏಷ ಆತ್ಮಾ ಅಪಹತಪಾಪ್ಮಾ ವಿರಜಃ ವಿಶುದ್ಧಃ" - ಈ ಆತ್ಮನು ಯಾವ ದೋಷವೂ ಇಲ್ಲದವನು ಎಂದು ಛಾಂದೋಗ್ಯೋಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.  ಭಗವಂತ ದುಃಖವಿಲ್ಲದನಾದ್ದರಿಂದ ಅವನು ಪಾಪರಹಿತನು.   ಕರ್ಮಗಳ ಫಲಕ್ಕೆ ಸ್ವಾಮಿಯಾಗಿರುವ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಪಾಪದ ಲೋಪವಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವನು ಅನಘನೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವನು.   ನಾವು ಯಾರನ್ನು ಭಜಿಸುವುದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಅಘಗಳೂ ನಾಶವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತವೋ,  ಅವನು ಅನಘನೆಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.


ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ೪ನೇ ಅಧ್ಯಾಯದ ೧೪ನೇಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ

ನ ಮಾಂ ಕರ್ಮಾಣಿ ಲಿಂಪಂತಿ ನ ಮೇ ಕರ್ಮಫಲೇ ಸ್ಪೃಹಾ |
ಇತಿ ಮಾಂ ಯೋಭಿಜಾನಾತಿ ಕರ್ಮಭಿರ್ನ ಸ ಬದ್ಧ್ಯತೇ || - ಕರ್ಮಗಳ ಫಲದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸ್ಪೃಹೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನನಗೆ ಕರ್ಮಗಳು ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ.  ಹೀಗೆ ನನ್ನನ್ನು ತತ್ತ್ವತಃ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವವನೂ ಕರ್ಮಗಳಿಂದ ಬಂಧಿತನಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭಗವಂತನೇ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ವಿಷ್ಣು ಸಹಸ್ರನಾಮದಲ್ಲಿ ಬರುವಂತೆ "ಅನಘೋ ವಿಜಯೋ ಜೇತಾ ವಿಶ್ವಯೋನಿಃ ಪುನರ್ವಸುಃ" ಎನ್ನುತ್ತಾ ಭಗವಂತನು ಕೇವಲ ಸದ್ಗುಣಗಳ ಆಗರನು, ಪಾಪಾದಿ ದೋಷರಹಿತನು.  ಅವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ, ಸ್ಮರಿಸುವ ನಮ್ಮನ್ನೂ ದೋಷರಹಿತರನ್ನಾಗಿಯೂ, ಪಾಪರಹಿತರನ್ನಾಗಿಯೂ ಮಾಡು ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಬೇಕು.

ಶ್ರೀ ಜಗನ್ನಾಥದಾಸರು ತಮ್ಮ ತತ್ವಸುವ್ವಾಲಿಯಲ್ಲಿ
ಹೃದಯದಲಿ ತವ ರೂಪ ವದನದಲಿ ತವ ನಾಮ
ಉದರದಲಿ ನೈವೇದ್ಯ ಶಿರದಲ್ಲಿ | ಶಿರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯ
ಪದಜಲಗಳಿರಲು ಭಯವುಂಟೆ || -  ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ರೂಪವೂ, ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ನಾಮಸ್ಮರಣೆಯೂ, ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿರುವ ಆಹಾರವೂ, ತಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗಿದ್ದ ತುಳಸಿ, ಪುಷ್ಪಗಳ ನೈರ್ಮಾಲ್ಯವೂ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಅವಯವಗಳಲ್ಲಿ ನಿನ್ನ ಪಾದೋದಕಗಳನ್ನೂ ಧರಿಸಿರಲು ನನಗೆಲ್ಲಿಯ ಸಂಸಾರ ಭಯವಿರುವುದು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಮನದಲ್ಲಿ ಹರಿಯ ಚಿಂತನೆ ಉಳ್ಳ ನರನಿಗೆ
ಮನೆಯಾದರೇನು ವನವೇನು | ವನವೇನು ಸತತ ದು-
ರ್ಜನರ ಸಂಗದೊಳು ಇರಲೇನು || -  ಸದಾ ಶ್ರೀಹರಿಯ ಸ್ಮರಣೆ ಮನದಲ್ಲಿ ತುಂಬಿರುವಾಗ, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಗೃಹಸ್ಥನಾಗಿದ್ದರೇನು, ವನದಲ್ಲಿ ವಾಸಪ್ರಸ್ಥನಾಗಿದ್ದರೇನು ಅಥವಾ ಸತತವಾಗಿ ದುರ್ಜನರ ಸಂಗದೊಳಗಿದ್ದರೇನು, ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ, ಯಾವುದೂ ವಿಚಲಿತನನ್ನಾಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಶೋಕನಾಶನ ವಿಗತಶೋಕ ನೀನೆಂದರಿದು
ನಾ ಕರವಮುಗಿವೆ ಕರುಣಾಳು | ಕರುಣಾಳು ಭಕತರ-
ಶೋಕಗಳ ಕಳೆದು ಸುಖವೀಯೋ || - ವಿಗತಶೋಕ (ದುಃಖರಹಿತ ಮತ್ತು ಶೋಕನಾಶಕ)ನಾದ ನೀನು ಭಕ್ತರ ದುಃಖ (ಪಾಪ)ಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವವನು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾನು ಅರಿತು ನಿನಗೆ ಕರವ ಜೋಡಿಸಿ ಭಕ್ತ ಜನರ ಶೋಕಗಳ (ಪಾಪಗಳ) ಪರಿಹರಿಸಿ ಸುಖವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸೆಂದು ಬೇಡುತ್ತಿರುವೆನು ಎನ್ನುತ್ತಾ ಮಾನಸ ಪೂಜೆಯ ಮಾಡಿ ನಮ್ಮನ್ನೇ ನಾವು ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಭಗವಂತ ನಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಡಿವಿಜಿಯವರು ತಮ್ಮ ಕಗ್ಗದಲ್ಲಿ
ಬಹಿರದ್ಭುತವ ಮನುಜನಂತರದ್ಭುತವರಿತು
ಗ್ರಹಿಸುವಂತಾಗಿಸಲು ಪೂರ್ವಾನುಭವಿಗಳ್
ಬಹುಪರಿಯುಪಾಯಗಳ ನಿರವಿಸಿಹರದಕೇಕೆ - ಮನುಷ್ಯನ ಜನ್ಮವಾಗಿರುವುದೇ ಹಿರಿದಾದ ಒಂದು ಶಕ್ತಿಯಿದೆಯೆಂಬ ಅನ್ವೇಷಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದಕ್ಕೋಸ್ಕರವಾಗಿದೆ.  ಮಾನವ ಶರೀರದೊಳಗಿರುವ ಅಂತರಂಗವೆಂಬುದೊಂದು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ.  ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿರುವುದೆಲ್ಲಾ ಪಿಂಡಾಂಡದಲ್ಲಿದೆಯೆಂಬ ಮಾತಿನಂತೆ, ನಮ್ಮಂತರಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಸತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯವಾಗಿರುವ ಶಕ್ತಿಯ / ಸತ್ವದ ಅದ್ಭುತವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ, ಎರಡರ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ, ನಾವು ಅದೇ ಪಥದಲ್ಲಿ ನಡೆಯ ಬೇಕು ಮತ್ತು ಆನಂದಾನುಭವವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು,  ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರು ಅನೇಕ ಉಪಾಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.  ಬಹುವಿಧದ ಉಪಾಯಗಳಲ್ಲಿ "ಭಕ್ತಿ"ಯೆಂಬುದು ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾದ, ಮೂಲವಾದ ಉಪಾಯ.  ಅದನ್ನು ಡಿವಿಜಿಯವರು "ಬಿಂಬದೊಳಗಮಿತ ಸತ್ತ್ವವ ಪಿಡಿದಿಡುವ ಭಕ್ತಿ" - ಬಾಹ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವವು ಅನಂತವಾದದ್ದು, ಅದನ್ನು ನಾವು ನಮ್ಮ ಹೊರಗಿನ ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿಗಳಿಂದ ಅರಿಯಲಾರೆವು.  ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಅಂತರ್ಚಕ್ಷುಗಳು ತೆರೆಯಬೇಕು ಮತ್ತು ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವವು ನಮ್ಮೊಳಗಿದೆಯೆಂಬ ಅರಿವು, ನಂಬಿಕೆ ಬರಬೇಕು.  ಈ ಅರಿವು ಬರಲು ನಮ್ಮನ್ನೇ ನಾವು ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಮಾನಸಪೂಜೆ ಮಾಡಬೇಕು. 

ಬಹಿರಂತರೈಕ್ಯವನು ನೆನಪಿಗಾಗಿಸಲೆಂದು
ವಿಹಿತಮ್ ಆಚಮನಾರ್ಘ್ಯ ಪೂಜೆ ನೈವೇದ್ಯ
ಗುಹೆಯೊಳಗಣದ ಹೊರಗಣದ ಕೂಡಿಸುವುಪಾಯ
ಸಹಭಾವವದಕೆ ಸರಿ - ಮಂಕುತಿಮ್ಮ || - ನಮ್ಮಂತರಂಗದಲ್ಲಿರುವುದೂ, ಬಾಹ್ಯದಲ್ಲಿರುವುದೂ, ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಎಂಬುದೇ ಸತ್ಯವಾದ ಮಾತು.  ಆ ಸತ್ಯವನ್ನೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅಂತರ್ಚಕ್ಷುಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧನವಾಗಿರುವುದೇ ಷೋಡಶೋಪಚಾರದ ಪೂಜೆಯ ವಿಧಿ ವಿಧಾನಗಳು.  ಮಾನಸಪೂಜೆಯ ನಂತರ ನಾವು ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಒಳಗಿರುವ ಭಗವಂತನನ್ನೇ ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತೇವೆ, ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಪೂಜಿಸುತ್ತೇವೆ.  ಹೀಗೆ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿಸುವ ಆ ಶುದ್ಧವಾದ ಅನಂತವಾದ ಸತ್ತ್ವದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ವಿನಮ್ರತೆಯಿಂದ ಸ್ವಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ನಾನಾ ವಿಧವಾದ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿ ನಂತರ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಎಲ್ಲರೊಂದಿಗೂ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದೆಂಬ ಮೂರು ವಿಧಾನಗಳಿವೆ.  ಮಾನಸಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಿದ್ಧ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಬಾಹ್ಯಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದಾಗ, ಅಂತರಂಗದ ಕಣ್ಣುಗಳು ತೆರೆದು, ಭಗವಂತನೆಡೆಗೆ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಡಲು ತೊಡಗುತ್ತೇವೆಂಬುದೇ ಇದರ ಒಳಾರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

ಚಿತ್ರಕೃಪೆ : ಅಂತರ್ಜಾಲ